کنه ­های گردو

دو گونه از کنه­ها بیش از سایر کنه­ها به گردو خسارت می­زند. این دو گونه کنه قرمز و کنه زرد هستند.

کنه قرمز (Panonychos ulmi)

حشره بالغ و ماده این آفت کروی شکل و به رنگ قرمز روشن یا تیره به ابعاد 5/0 تا 7/0 میلی­متر است که با چشم غیرمسلح به سختی دیده می­شود. حشره نر این آفت به ابعاد 3/0 یا 35/0 میلی­متر به رنگ قرمز و نارنجی و قسمت انتهایی بدن آن به شکل مخلوط کشیده است. لارو و شفیره­های کنه قرمز به رنگ نارنجی و تخم به رنگ قرمز و به شکل غده­ی پیاز با یک تار مو در انتهای بالایی است.

زیست شناسی

کنه قرمز فصل زمستان را به حالت تخم و اغلب به شکل گروهی در حد فاصل بین شاخه­های سال جاری و سال قبل، در شکاف پوست درخت به سر می­برد. تخم این حشره نسبت به سرمای زمستانه به حدی مقاوم است که می­تواند دمای 30 درجه سانتی­گراد زیر صفر را به راحتی تحمل کند. اغلب تخم­ها در اواخر فروردین و در طول اردیبهشت ماه تفریخ می­شوند که معمولاً با ظهور اولین برگ­ها و با شکفتن گل­های ماده تطبیق زمانی دارد و لاروهایی که از تخم­های زمستانه بیرون می­آیند ابتدا شفیره می_­­شوند و سپس به مرحله بلوغ می­رسند. حشرات بالغ این آفت عموماً در نیمه دوم اردیبهشت ماه ظاهر می­شوند و 6 تا 8 نسل پی در پی تا شروع فصل یخبندان تولید و تکثیر می­شوند. حشرات ماده کنه قرمز از اواخر مرداد ماه شروع به تخم­گذاری زمستانه می­کنند.

خسارت

اولین اثرهای خسارت اغلب در قسمت پایینی شاخه­های مشرف به جنوب دیده می­شوند که به تدریج به طرف بالا پیشروی می­کند. خسارت کنه قرمز بیشتر متوجه رشد گیاهی میوه و تشکیل جوانه­های میوه دهنده است. در هنگام مرحله بلوغ این آفت در فصل تابستان، سطح بالایی برگ­ها به رنگ خاکستری در می­آیند و برگ­ها در مرداد ماه شروع به ریزش می­کنند.

دشمنان طبیعی

متأسفانه دشمنان طبیعی کنه قرمز بسیار اندک هستند. اگر هم احیاناً توده­ای از تنیلوروم­ها (کنه­های شکارگر) که پارازیت­های اصلی این حشره هستند در شرف فعالیت باشند بر اثر مصرف سموم کنه­کش از بین می­روند.

مبارزه

مبارزه با این کنه در بهار و تابستان انجام می­شود. در بهار هنگامی که آلودگی­های زمستانه به حالت طغیان و بحرانی در می­آیند و تخم کنه روی تمام شاخه­ها دیده می­شود مصرف کنه­کش­های زیر توصیه می­شود:

1-­ آپولو: به مقدار 4/0 لیتر در هکتار در اوایل فروردین قبل از تفریخ تخم­ها، این سم نباید بیش از یک نوبت در سال مصرف شود و در سال بعد نیز نباید با سزار مخلوط شود (مگر به تناوب)

2- سزار: به مقدار 5/0 کیلوگرم در هکتار که فقط روی لاروها موثر است، بنابراین عملیات سم­پاشی باید حداکثر تا باز شدن تمام تخم­ها (قبل از ظهور حشرات بالغ) به تعویق بیفتد. از آنجایی که بین باز شدن تخم و ظهور حشره بالغ 15 روز فاصله است، بنابراین سم­پاشی با سزار بر حسب حال و مکان می­تواند از دهه­ی دوم و سوم اردیبهشت تا دهه اول خرداد انجام گیرد.

3- کروپوتوکس: به مقدار یک کیلوگرم در هکتار که فقط روی لاروها اثر می­گذارد. چون اثر این ماده شبیه اثر دیبلین است (لاروها را هم در هنگام تغییر پوست از بین می­برد) بهتر است با سم دیگری مثل پروپال که روی حشرات بالغ نیز موثر باشند مخلوط شوند. تاکنون کنه قرمز در مقابل کروپوتوس مقاومت نشان نداده است.

4- در تابستان در آستانه خسارت یعنی وقتی که 60 درصد برگ­ها به کنه آلوده شده­اند باید سمومی مانند نئورون (2 لیتر در هکتار)، امیت (4 کیلوگرم در هکتار)، پروپال (1/2 کیلوگرم در هکتار) و تال ستار (625/0 لیتر در هکتار) که روی دو حالت حشره، لارو و بالغ موثر است استفاده شود. کنترل عینی تا انتهای فصل رشد گیاهی (آخر خرداد ماه) روی برگ­های جوان ادامه خواهد داشت.

کنه زرد (Yasates unguiculatus)

این کنه خاص درخت گردو است. حشره بالغ این­گونه از کنه­ها بسیار کوچک و ریز است که با چشم غیرمسلح دیده نمی­شود. رنگ آن زرد، شکل آن کشیده و شبیه به دانه برنج و تخم آن گرد است.

زیست شناسی

حشره ماده این کنه در زمستان به رنگ زرد تند است و به شکل گروهی روی شاخه­های جوان گردو در انتهای جوانه­ها ولی اغلب در نقاط الیافی در قسمت بالایی محل برگ­های ریخته به سر می­برد. رشد این حشره کوتاه و سریع است. روی سطح زیرین برگ درخت گردو به خصوص در بغل و در طول رگبرگ­ها می­چرخد و تغذیه می­کند. ماده­ها به محض باز شدن جوانه­ها از خواب زمستانه بیدار می­شوند و تا ده نسل پی در پی تولیدمثل می­کنند و روی برگ­ها پراکنده می­شوند. هر حشره ماده به طور متوسط 50 تخم می­گذارد. چرخه زندگی کنه زرد در دمای 25 درجه سانتی­گراد به شرح زیر است:

تخم یک هفته، لارو 4 یا 5 روز، شفیره 4 تا 5 روز و بعد حشره بالغ. یعنی سن متوسط حشره بالغ به یک ماه می­رسد. جمعیت این حشره در خرداد ماه و گاهی در تیر ماه طغیانی می­شود و در شهریور ماه ناگهان کاهش می­یابد. محیط مرطوب و سایه با دمای 25 درجه سانتی­گراد بهترین شرایط رشد و نمو برای این حشره است.

خسارت

ابتدا محل نیش­های مکنده کنه زرد در زاویه­های انشعاب رگبرگ­های ثانوی در روی رگبرگ اصلی، سبب قهوه­ای شدن رنگ آنها و سپس زرد شدن تمام برگ می­شود، به نحوی که در آغاز، رگبرگ اصلی و بعد رگبرگ­های فرعی در سطح زیرین برگ به رنگ قهوه­ای روشن و مات (به شکل ستون مهره ماهی) در می­آید و در مرحله نهایی یعنی پس از زرد شدن کامل برگ­ها سبب ریزش برگ می­شود.

مبارزه

روش مبارزه با کنه زرد همان است که در مورد مبارزه تابستانه کنه قرمز گفته شد. آغاز سم­پاشی با کنه­کش­ها زمانی است که 20 درصد برگ­ها در قسمت پایین علائم آلودگی نشان بدهند.

دشمنان طبیعی

دشمنان طبیعی کنه زرد نیز شبیه کنه قرمز نادر و بی­اثر هستند.